Azerbaycan Komünist Partisi Merkez Komitesi
Ermenistan’ın 27 Eylül-15 Ekim 2020 tarihleri arasında Azerbaycan’a karşı yürüttüğü askerî kışkırtmayla ilgili dünyanın dört bir tarafındaki komünist ve sol partilere, Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcılığının (15 Ekim 2020 itibariyle) resmî bilgilerine dayanan mektubumuzdur.
27 Eylül 2020 günü sabah saat 6’dan beri büyük çaplı kışkırtmalara girişen Ermenistan silahlı kuvvetleri büyük kalibreli silahlar, havanlar ve çeşitli kalibrede toplardan yapılan atışlarla Azerbaycan ordusunu tüm cephe hattı boyunca yoğun bombardımana maruz bıraktı.
Saldırgan Ermenistan ülkesinin askerî-politik liderliği, 1949 Cenevre Sözleşmesi yükümlülüklerini açıkça ihlal ederek yoğun sivil yerleşimi olan bölgeleri ağır silahlar ve bombalarla vurdu, böylece bir kez daha sivil Azerbaycan vatandaşlarına karşı suç işledi.
Ermenistan tarafından başka bir saldırganlık eylemini önlemek ve sivil nüfusun güvenliğini sağlamak için Azerbaycan Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetleri, kendini savunma hakkı ve uluslararası insancıl hukuka tam uyum içinde saldırıya karşı önlemleri aldı.
4 Ekim 2020’de Ermenistan silahlı kuvvetleri, Tatar kentinin yanı sıra Fuzuli’deki Horadiz kentindeki sivilleri ve sivil altyapıyı roket ateşleriyle hedeflemeye devam etti. Azerbaycan’ın ikinci büyük şehri Gence, Ermenistan’dan atılan roket ateşi altındaydı.
Aynı gün, Ermeni Silahlı Kuvvetleri, Khizi ilçesi Türkob köyüne ve Absheron ilçesi Perişkul köyüne füze saldırıları başlattı. Bununla birlikte, Azerbaycan ordusunun etkili ve zamanında önlemleriyle bu yerleşimlere yaklaşmakta olan füzeler hava savunma sistemi tarafından etkisizleştirildi. Düşman silahlı kuvvetleri ayrıca, Güney Kafkasya’daki en büyük termik santrali hedef alarak, cepheye mesafesi 100 km’den fazla olan büyük sanayi kenti Mingachevir’e füze attı.
Daha sonra, 6 Ekim 2020 günü saat 9 civarında, işgalci ülke silahlı kuvvetleri, bölgedeki en büyük stratejik tesis olan ve Avrupa’nın enerji güvenliğinin önemli bir bileşeni olan Yevlakh bölgesinden geçen Bakü – Tiflis – Ceyhan petrol boru hattına roket attı. Azerbaycan ordusunun kararlı savunması bu terör girişimini önlendi.
Ardından, “Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı” olarak adlandırılan Arayik Harutyunyan, savaş bölgesi dışındaki bir şehir olan Gence’ye roketle saldırılmasını (sosyal ağlardan teyit edilmiş olduğu üzere) emretti.
Rusya, Ermenistan ve Azerbaycan dışişleri bakanlarının katılımıyla Moskova’da 10 saatlik bir müzakere sürecinden sonra, 10 Ekim 2020’de savaş esirlerinin ve ölülerin değişimi için insani amaçlarla gece yarısından (MCT saat 23.00) itibaren ateşkes ilan edildi.
Moskova anlaşmasına rağmen, insani ateşkesin yürürlüğe girmesinden bir saat sonra Ermeni Silahlı Kuvvetleri, anlaşma şartlarını büyük ölçüde ihlal ederek, savaş bölgesi ve bitişik yerleşim yerlerine ateş etmeye başladı.
11 Ekim gecesi, Azerbaycan’ın ikinci büyük şehri ve cephenin çok ötesinde olan Gence, Ermeni Silahlı Kuvvetleri roketli saldırısına maruz kaldı. Saldırıda, kadınlar da dâhil olmak üzere 10 sivil yaşamını kaybederken 35’i kadın, 11’i çocuk olmak üzere 67 sivil ağır yaralandı, 10 apartman ve 100’den fazla nesne önemli ölçüde hasar gördü.
Yabancı uyrukluların sivil nüfusa karşı terör eylemlerine karıştığı da ayrıca vurgulanmalıdır. Bu nedenle, Ermenistan’ın askerî-politik liderliğinin çağrısı üzerine, yabancı vatandaşlar Arthur Hovhannisyan ve Vahan Chakhalyan, Ermenistan’da ve Azerbaycan Cumhuriyeti’nin işgal altındaki topraklarında bulunan kişilerle suç ilişkisine girmiş, bir suç grubunda birleşmiştir. Azerbaycan Cumhuriyeti’nin uluslararası kabul görmüş sınırlarını yasadışı olarak geçtiler ve “Dağlık Karabağ Cumhuriyeti” adı altında faaliyet gösteren yasadışı rejimi desteklemek için Hankendi şehri ve diğer işgal altındaki topraklara girdiler. Bunu, “Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet sınırı” Yasasının ve Azerbaycan’ın Göç Kanununu çiğneyerek, gerekli belgeler olmadan ve uygun kontrol noktalarının dışında, yani Ermenistan toprakları üzerinden yaptılar. Bu kişiler, Ermenistan Cumhuriyeti’nin askerî-politik rejimi tarafından, Azerbaycan topraklarını işgal etmeyi amaçlayan savaşta paralı askerler olarak ve aynı zamanda saldırı operasyonlarında sivil nüfusa ve Azerbaycan Cumhuriyeti silahlı kuvvetlerine karşı kullanıldılar.
Buna paralel olarak, Ermeni suçlularla yasadışı ilişkilere sahip Rusya Federasyonu vatandaşı Semyon Pegov, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin işgal altındaki topraklarına girmiş, Azerbaycan’ın işgal altındaki topraklarında oluşturulan yasadışı rejimi korumak için geldiklerini ileri süren çok sayıda Ermeni gönüllüyü filme almış, terörist grupların üyeleri ile yaptığı mülakatları sosyal ağlardaki sayfalar üzerinde birden fazla video yayınlayarak yaymış; Rusya Federasyonu vatandaşlarının savaş bölgesine gelerek Ermenistan Cumhuriyeti’ne destek vermeleri ülkemizin sınır bütünlüğüne karşı çabadır.
Bu olgular ışığında yukarıda anılan kişilere, Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcılığı tarafından açılan 28 ceza davası vardır. Bunun yanında, Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcılığı Soruşturma Müdürlüğünün sağlam kanıtlara dayandırdığı soruşturmalarla, Azerbaycan Cumhuriyeti Ceza Kanunu’nun aşağıdaki maddelerinde sayılan şu suçlara karşı harekete geçilmiştir: Saldırgan bir savaşın planlanması, hazırlanması, başlatılması veya yürütülmesi; silahlı çatışmalar sırasında uluslararası insancıl hukukun ihlali; terörizm, suç topluluğu kurma; mülkün kasıtlı imhası veya hasar verilmesi; yasanın izin vermediği silahlı grup veya grupların oluşturulması; Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet sınırını yasadışı geçme. Hâlihazırda soruşturma ekipleri oluşturulmuş ve operasyonel soruşturmalar yapılma aşamasındadır. Savcılar, mağdurların maruz kaldığı yaralanmaların ciddiyetini ve sivil altyapıya verilen hasar miktarını belirlemek için uygun incelemeler dâhil savaş koşullarında olası tüm soruşturma önlemlerini titizlikle almaktadır.
Uluslararası hukuka uygun olarak, Azerbaycan Cumhuriyet Başsavcılığı, sivil nüfusa karşı çeşitli suçlar işleyen Ermenistan Silahlı Kuvvetleri askerî personelinin kovuşturulmasını ve cezalandırılmasını sağlamak için gerekli önlemleri almaktadır.
Azerbaycan Cumhuriyet Savcısı Kamran Aliyev, 4 Ekim 2020 tarihinde, sivillere karşı suçlar hakkında resmî olarak BDT üyesi devletlerin Uluslararası Başsavcılar Birliği İdari Sekreteri, Uluslararası Savcılar Birliği Başkanı ve Genel Sekreteri, BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri, Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri ve Ekonomik İşbirliği Örgütü Genel Sekreterine bildirimlerde bulundu.
Bugüne kadar geçen süreçte Abşeron, Khizi, Barda, Beylagan, Ağjabedi, Zardab, Goranboy, Goygol, Terter, Evlakh ve Mingachevir ile Gence şehirlerinde bulunan yerleşim yerlerinin bombardımanı sonucunda aralarında 3 çocuk, 13 kadının da yer aldığı 43 sivil katledilmiş, aralarında 6 bebek, 22 çocuk, 44 kadının da yer aldığı 218 sivil yaralanmıştır. Ayrıca, Ermenistan’ın saldırıları sonucunda 1592 konut, 290 sivil altyapı, 79 apartman ve 37 okul ve enstitü önemli hasar almıştır.
Güney Kafkasya’da bulunan iki ülke arasındaki çatışmalar, 1988 yılında Ermenistan’ın Azerbaycan’a karşı toprak iddialarıyla başlamıştır. Dağlık Karabağ ve yedi komşu bölge - neredeyse Azerbaycan topraklarının %20’si- 30 yıldır Ermeni Silahlı Kuvvetlerinin işgali altındadır.
Taraflar arasında Mayıs 1994’te yapılan ateşkesten sonra başlayan AGİT Minsk Grubu himayesinde, Rusya, Fransa ve ABD’nin eş başkanlığı altında yürütülen barışçıl müzakereler bugüne kadar sonuca varabilmiş değildir.
BM Güvenlik Konseyi tarafından 1993 yılında işgal altındaki Dağlık Karabağ’ın ve bitişik toprakların kurtarılmasına ilişkin kabul edilen 4 karar henüz Ermenistan tarafından uygulanmamıştır.
Rauf Gurbanov
Azerbaycan Komünist Partisi Merkez Komitesi Başkanı,
KPB - SBKP Merkez Konseyi Yürütme Kurulu Üyesi
16 Ekim 2020,
Bakü