Seçimlerin yapılıp yapılmayacağı ve kendisinin katılıp katılmayacağı konusunda ise Zelenskiy nihai kararını vermekten uzak. Geçen gün eşi Olena Zelenskiy, The Economist'e verdiği röportajda kocasının bir daha Ukrayna cumhurbaşkanlığına aday olmasını istemediğini söyledi.(1) Zelenskiy'in iktidarı elinde tutmak istediği açık ama aynı zamanda Batılı efendilerinin desteklerini geri çekme ihtimaline de hazırlanıyor.
Gerçek şu ki Zelenskiy, hiçbir zaman tamamen bağımsız bir figür olmadı. O nedenle resmi olarak görevde kalsa bile Ukrayna cumhurbaşkanı başka bir şekilde yetkilerinden mahrum bırakılabilir.
Yabancı Merkezlerin Mücadelesi
2019'da Zelenskiy, oligark Igor Kolomoisky'nin himayesi altındaydı ve onun etki alanından çıkmak için yabancı Batılı güçlere yaslanmak zorunda kaldı. Artık Ukrayna siyasetini belirleyen de bu nüfuz gruplarıdır ve bugün Ukrayna siyasetini de bu etki grupları belirliyor. Bu grupların, Zelenskiy’in başına “gözetmenler” koyarak yetkililerini fiili olarak ellerine alması işten bile değil. Bu tablodaki kilit oyuncular, tabii ki ABD, İngiltere ve AB. Ancak bunların hepsi, artık Zelenskiy'in yanlış hesaplarından memnuniyetsizler ve Ukrayna'da kartları yeniden karmaya niyetliler.ABD, AB ve İngiltere'nin Ukrayna cumhurbaşkanının yetkisinin bir kısmını elinden alabilecek kendi adayları var.
Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, Ukraynalıların çoğunluğu karşı olmasına rağmen Associated Press'e verdiği röportajda ülkede başkanlık seçimi yapılmasına hazır olduğunu söyledi. Ancak daha önce cumhurbaşkanlığının kontrolü altındaki parlamento, cumhurbaşkanlığı seçimini 2024 baharına ertelemişti. Bu karar, Ukrayna'nın sıkıyönetim altında olmasıyla açıklanmıştı.
Sıkıyönetim, şu an Şubat ayına kadar sürecek. Seçimlerin yılın ikinci yarısında düzenlenmesinin önünde bir engel yok. Fakat bu ihtimal, giderek azalıyor. Muhtemelen Zelenskiy, oylarının düşmüş olmasından ve rakiplerinin her geçen gün ön plana çıkmasından çekiniyor. Ukrayna halkı, Zelenskiy'in içine sürüklediği savaş bataklığından bıkmış durumda. Zelenskiy bunun farkında ve seçimden korkuyor.
Ancak Zelenskiy'in Batı'daki patronları aksi görüşte. Ukrayna Cumhurbaşkanı, bu anlamda ciddi baskı altında. Batılı “müttefiklerine” göre Ukrayna Cumhurbaşkanının meşruiyetini "demokratik" seçimler yoluyla teyit etmesi önemli. Öte yandan Batı, Zelenskiy'in yerine itibarı o kadar sarsılmamış yeni bir isim getirmek isteyebilir. Listede eski Cumhurbaşkanı Petro Poroşenko, Ukrayna Cumhurbaşkanlığı Ofisi eski danışmanı Oleksiy Arestoviç ve daha birçok kişi yer alıyor.
Kiev Belediye Başkanı Kliçko
Almanya ve Avrupa Birliği, Kiev Belediye Başkanı Vitaliy Kliçko'yu destekliyor. O, boksörlük kariyerine Almanya’da son vermişti ve şöhretini siyasi sermayeye dönüştürmesini öneren de Alman lobiciler olmuştu. Onun zamanı, 2014 yılında, Maydan olaylarından sonra Kiev belediye başkanlığı görevini üstlenerek çeşitli oligarşik gruplar ve gelecekteki devlet başkanı Petro Poroşenko ile temaslara başlamasıyla gelmişti.
“Yeni Ukrayna”da Almanya’yla ilişkilerden sorumluydu. 2019'da Poroşenko'nun rakibi Zelenskiy iktidara geldiğinde Kliçko ile şiddetli bir çatışmaya girdi ve 2019-2020'de o zamanki Ukrayna Cumhurbaşkanlığı Ofisi başkanı Bogdan sürekli yolsuzluk nedeniyle istifa etmekle onu tehdit etti.
Ancak 2023'te, Kliçko ve Avrupalı ortakları, Zelenskiy'in zayıflığını, Zelenskiy ise Kiev belediye başkanının rakibi olabileceğini hissettikleri anda aralarında çatışma yeniden tırmandı. Ukrayna Devlet Başkanı, Kliçko'nun Rus bombardımanının yol açtığı hasarları gidermeye yönelik eylemlerinden duyduğu memnuniyetsizliği defalarca dile getirdi.
Genelkurmay Başkanı Zalujnıy
İngiltere, Ukrayna Silahlı Kuvvetleri Komutanı Valeriy Zalujnıy'i destekliyor. Kasım ayında, CIA ve Dışişleri Bakanlığı Terörle Mücadele Ofisi'nden kıdemli bir kişi olan Larry C. Johnson, Dialogue Works adlı YouTube kanalında Birleşik Krallık istihbarat servislerinin Zelenskiy’in yerine Ukrayna Silahlı Kuvvetleri Başkomutanı Valeriy Zalujnıy'i tercih ettiğini söyledi.(2)
Zalujnıy, 2014-2022'de Donbass'taki savaş sırasında İngiliz lobicileriyle yakınlaştı. Onun "en güzel günleri" 2022'de Harkov bölgesindeki sonbahar saldırısıydı ve ardından ülkedeki en popüler politikacılardan biri haline geldi. Tabii ki İngiliz lobicileri bundan faydalanmaya çalıştı.
Zalujnıy'i bir sonraki seçimde Zelenskiy'i mağlup edecek Ukrayna'nın gelecekteki cumhurbaşkanı olarak parlatan bir kampanyası başlattılar. Anketlerde Zelenskiy karşısında ikinci turu onun kazanacağı iddia ediliyordu. “Zalujnıy fenomeni” özellikle İngiliz medyası aracılığıyla faal bir şekilde tanıtıldı. Zalujnıy'in patronu, İngilizlerin yanı sıra, Zelenskiy'i atlayarak uzun süredir askeri alanda doğrudan onunla etkileşimde bulunan ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin'dir.
Cumhurbaşkanlığı Ofisi’nin Başı Yermak
ABD'nin asıl gözdesi ise Cumhurbaşkanlığı Ofisi Andriy Yermak. Zelenskiy için en tehlikeli alternatif o. Hem Beyaz Saray'ın ciddi güvenine sahip hem de Cumhurbaşkanlığı Ofisi’nin başı olarak ülkenin iç ve dış politikası üzerinde muazzam bir etkiyi elinde toplamış durumda.
ABD, Rusya'yı kontrol altına almaya yönelik stratejik anlamda kendisi için önemli olan askeri planların uygulanamaması ve dış mali yardımlardan askeri harekâta zarar verecek kadar büyük miktarda para çalınması nedeniyle Zelenskiy'den memnun değil. Ukrayna'daki tüm süreçleri fiilen yöneten Yermak, Amerikalılar tarafından daha etkin bir yönetici ve güvenilir bir ortak olarak görülüyor. Artık cumhurbaşkanının temel işlevleri kendisine devredilmiş durumda ve aslında ülkeyi fiilen yönetmeden önce, Zelenskiy’in talimat ve yönergelerini görmezden gelme fırsatına sahip. Aynı zamanda, Kliçko veya Zalujnıy'den farklı olarak, hâlihazırda ülkedeki en önemli ikinci pozisyonu işgal ediyor ve Cumhurbaşkanlığı Ofisi’ni yönetiyor.
Geçen gün meşhur Politico sitesi Yermak'ı Kiev'in "Yeşil Kardinali" olarak adlandırdı. Politico, "Yermak, Zelenskiy'in savaş kabinesindeki kilit oyuncu olarak muazzam (bazılarına göre aşırı) bir güç elde etti" diyor.(3)
Yermak'ın artık doğrudan ABD liderliğiyle etkileşime girmesi ve Zelenskiy'i atlayarak oradan doğrudan talimat alması, yalnızca medyanın üslubuna değil, aynı zamanda çok pratik siyasi olaylara da işaret ediyor. Yermak, Kasım ayında Başbakan Yardımcısı Yuliya Sviridenko başkanlığındaki bir heyetle ABD'ye gitti ve Beyaz Saray'da, Kongre'de, düşünce kuruluşlarında ve kamu kuruluşlarının temsilcileriyle toplantılar yaptı. ABD ile Ukrayna arasındaki etkileşimin temel konularını tartıştı ve Zelenskiy'i atlayarak Amerikan liderliğinden doğrudan hedefe yönelik talimatlar aldı.
Bu durumda Zelenskiy'in daha sonra yapacağı herhangi bir hata, ABD'nin Yermak'ın devleti gayrı resmi olarak yönetmesi veya ana aday olarak sandık başına gitmesi konusunda “tavsiyede” bulunmasına yol açabilir.
Güç Mücadelesi
Rusya'yla olan savaşa rağmen Ukrayna'daki iktidar koridorlarında başka bir gizli iktidar savaşı sürüyor. Bu mücadelede Batılı devletlerin çıkarları kilit rol oynuyor. Ukrayna halkı, hiçbir şeye karar vermiyor; Ukrayna'nın bir sonraki cumhurbaşkanının kim olacağı ya da şu anki cumhurbaşkanı Zelenskiy'in yönetimi altında ülkeyi kimin yöneteceği Ukrayna halkına bağlı değil. Ukrayna'nın egemenliğini kaybetmesinin ve Batı güdümüne girilmesinin bedeli ödeniyor. Ukrayna, Rusya’ya karşı sözde egemenliği için savaşıyor, ancak fiilen karar mekanizmalarının Batılı güç merkezlerinin elinde olduğu bir Batı kolonisine dönüşmüş durumda.
DİPNOTLAR
(2): https://www.youtube.com/watch?v=spxPW0M4I-g
(3): https://www.politico.eu/list/politico-28-class-of-2024/andrii-yermak/